Friday, 1 December 2017

शिवजन्मस्थान : किल्ले शिवनेरी (SHIVNERI FORT)

   

          दसरा, रविवार आणि गांधीजयंती म्हणजेच शनिवार, रविवार, सोमवार असा "LONG WEEKEND" आणि अश्या दुर्मिळ योगाचा फायदा नाही उचलला तर कसले आम्ही भटके???  खूप दिवसांपासून हे दिवस डोक्यात होते आणि काहीतरी करायचं हे सुद्धा ठरलेलं होतं पण जावं कुठे हा प्रश्न होता. ऊन जास्त असल्याने उगाच थकवा जाणवेल अश्या ठिकाणी जायचं नव्हतं. बऱ्याच विचारानंतर सर्वांच्या अनुमते शिवनेरी समोर आलं आणि आनंदाची गोष्ट म्हणजे आमच्या ग्रुप मधल्या माझ्या जीवश्च कंठश्च मित्राचं म्हणजेच श्रीधर गोपाळे उर्फ आमचा लाडका "गोपू" ह्याचं घर शिवनेरीच्या जवळच होतं असं त्याचं म्हणणं होतं पण ते किती जवळ होत ते प्रवासानंतरच समोर आलं. पण असो त्या आमिषाने आमचं शिवनेरी आणि त्यासोबत चा NIGHTOUT चा बेत पण सफल झाला. मग आम्ही सगळेच म्हणजे मी उर्मिला, सागर, ऋषी, सुमित आणि गोपू  तयारीला लागलो.


           रविवार सकाळी ७ वाजता  प्रत्येक जण आपापल्या गाड्यांवर स्वार झाले प्रवासाला सुरुवात झाली. मुळातच सकाळी निघायला उशीर झाल्यामुळे लगेचच नाश्ता करायचा ठरवलं म्हणजे नंतर कुठे थांबायची वेळ आली नाही पाहिजे असं म्हणून बदलापूर मुरबाड रोडवरील प्रसिद्ध मुळगाव चा वडापाव खायला मुळगावत आठ वाजता थांबलो. तिकडेच पोटभर नाश्ता करून व गाडीत इंधन भरून आता आम्ही माळशेज च्या मार्गी लागलो.  सुमारे ९.३० च्या सुमारास आम्ही माळशेज घाटात होतो तिथे एक निसर्गरम्य ठिकाणी थांबून फ्रेश झालो व काहीसे फोटो काढले. ऊन वाढायच्या आत निघायचा निर्णय घेतला. बाईक वर Ride करत आम्ही सुमारे 12.30 ला शिवनेरीच्या पायथ्याशी पोचलो.
माळशेजमधील विसावा 
              जुन्नर मध्ये शिरतानांच शिवनेरीचे दर्शन होते. महाराष्ट्राचे दैवत श्री शिवछत्रपती यांचे जन्मस्थान. किल्ला तसा फार मोठा नाही. १६७३ मध्ये ईस्ट कंपनीतील डॉ. जॉन फ्रायर याने या किल्ल्याला भेट दिली. त्याने आपल्या साधनग्रंथात, या किल्ल्यावर हजार कुटुंबांना सात वर्षेपुरेल एवढी शिधासामुग्री आहे असा उल्लेख केला आहे. 
         खाली गाड्या लावून आम्ही ६ जण गड चढण्यास सुरुवात केली तसं गड चढण्यासारखं काहीच नाहीये. सर्व ठिकाणी पायऱ्या असल्यामुळे दमछाक होण्याचा प्रश्नच उद्भवत नाही. रमत गमत आम्ही १० मिनिटातच महादरवाज्यापाशी पोचलो पुढे गणेश दरवाजा, पिराचा दरवाजा असे एका पाठोपाठ एक तीन दरवाजे लागले.  त्यातून प्रवेश करत आता आम्ही गडावर पोचलो होतो वरून निसर्गाचा आस्वाद घेत घेत प्रवास चालू होता
थोडं पुढे गेल्यावर हत्ती दरवाजा नजरेस पडला तिथे फोटो काढून आम्ही पुढे निघालो.
 हत्ती दरवाजा 
    पुढे मेणा दरवाजा आणि  कुलूप दरवाजा लागला.  कोणत्याही गडावर प्रवेश करताना इतके दरवाजे लागणारी हि पहिलीच वेळ असेल आमच्यासाठी. हेच दरवाजे शिवनेरीच्या भक्कमतेची साक्ष देतात. सुमारे १ वाजण्याची वेळ असल्याकारणाने वरून सूर्यदेव आमच्यावर जास्तच प्रसन्नता दाखवत होता म्हणून आम्ही आमचा वेग वाढवला आणि पुढे झालो समोर अंबरखाना नजरेस पडला. अंबरखाना म्हणजे तेव्हाच धान्याचं  कोठार. शिवनेरीवरील अंबरखाना म्हणजे "धान्यकोठी" प्रेक्षणीय आहे. अंबरखाण्यावरूनच ह्या अभेद्य  गडाचा अंदाज येतो.
अंबरखाना 
अंबरखान्यातील आतील भाग 
       अंबरखान्यापासून थोडंसं पुढे गेल्यावर उजव्या बाजूस गंगा जमुना टाके दिसतात हि बारमाही पाण्याची टाके असून सध्या पर्यटकांमुळे त्यांची दुरावस्था झाली आहे. इथून थोडं पुढे गेल्यास  डाव्याबाजूस "शिवकुंज" म्हणजेच बालशिवाजी व जिजामाता पुतळा आहे व समोर ज्या पवित्र वास्तूची आम्ही आतुरतेने वाट पाहत होतो ते म्हणजे शिवजन्मस्थान हे आता आमच्या डोळ्यासमोर होते. म्हणजेच थोडक्यात गड सर झाला होता.
शिवजन्मभूमी 
      दुमजली असणाऱ्या ह्या वास्तूत तळ  मजल्यावर शिवाजी महाराजांची मूर्ती व पाळणा आहे ह्या स्मृतीस आम्ही नतमस्तक होऊन वरच्या मजल्यावर निघालो अरुंद पण पवित्र असणारी हि वाट मनात अभिमान जागवत होती.  रविवार असल्याने गर्दी होती पण वरच्या बाजूस एक सुंदर ग्रुप बसला होता त्यातील "हरीश अंचन" नामक एक व्यक्ती खूप सुंदर बासरी वाजवत होती त्याच्या आवाजाने पावलं आपोआपच त्या दिशेने वळली त्याला एक दोन गाण्याची फार्महीशी केली आजूबाजूचा परिसर वरील खिडकीतून न्याहाळला व आम्ही खाली आलो.

           शिवजन्मस्थानाहून  पूढे जाताना समोरच "बदामी टाके" नजरेस पडले अतिभव्य असलेले हे बारमाही टाके आहे त्याला बदामी टाके हे नाव का आणि कसे पडले देव जाणे???
बदामी टाके 
       पुढे उजव्याबाजूने खाली उतरल्यास जीवनयात्रा संपवण्याचा मार्ग दिसतो तो म्हणजे "कडेलोट". महाराजांच्या काळात गुन्हेगारांना इथून खाली टाकले जाई. ह्या जागेची उंची पाहून अंगावर शहारा आल्याशिवाय राहत नाही. हि वास्तू बघून आम्ही पुन्हा मार्गस्थ झालो.
कडेलोट 
        एव्हाना २ वाजले होते गप्पा मारत मारत आम्ही कमानी टक्क्यापर्यंत पोचलो. वर कमान व खाली टाके ह्यामुळे ह्या टाकल्यास कमानी टाके म्हणत असावे ह्या टाक्यांमध्ये भरपूर पाणी व गुहेसारखा आकार असल्यामुळे ह्या टाक्यांमध्ये शेकडो वटवाघूळ गडबड करत होती. ती पहिली आणि आम्ही पुढे झालो पुढे कमानदार दारातून उजवीकडे गेलो समोर "शिवाई देवी" चे  मंदिर दृष्टिक्षेपास आलं. मंदिरात जाऊन दर्शन घेतलं आणि आम्ही परतीच्या वाटेला लागलो
शिवाई देवीचे देऊळ 
         उतरताना मनात विचार आला इतकं भव्यदिव्य धान्यकोठार, विपुल पाणीसाठा, इतका बुलंद नि बेलाग किल्ला व जीवाला जीव देणारे सहकारी लाभले तर शिवनेरी केवळ "अजिंक्य" आहे 
धन्य ते शिवराय व धन्य ते मावळे!!!
      शिवजन्मस्थानाला भेट देऊन आमचं जीवन कृतकृत्य झाल्यासारखं वाटलं.  ह्या सगळ्या आठवणी घेऊन आम्ही जवळच असणाऱ्या आमच्या मित्राच्या घरी जावयास निघालो त्याच घर इतकं जवळ होतं कि मला असं वाटलं अजून थोडावेळ गाडी चालवली असती तर आम्ही अफगाणिस्तानात प्रवेश केला असता. इतकी गाडी चालवल्यावर एक वेळ अशी आली की रस्ता संपला धरणासाठी अडवलेल्या पाण्यात पूल हि पाण्याखाली होता तेव्हा आम्ही आमच्या गाड्या बोटीमध्ये चढवल्या आणि तो ओढा ओलांडला. आमच्यासाठी पूर्ण दिवसातलं हेच खऱ्या अर्थाने थ्रिल होतं
बोटीमध्ये गाड्या चढवतानाचा प्रसंग 
       पेमगिरी गावाच्या जवळच असलेल्या "निमगाव पागा" ह्या गावात आम्ही वस्तीस थांबलो पण असो त्याच्यामुळेच आमची राहायची व्यवस्था झाली त्यामुळे गोपू तुझे खूप खूप आभार आणि उर्मिला  तू बनवलेलं जेवण अप्रतिम. सागर ,सुमित तुम्ही सोबत होतात तेच खूप होतं. आणि ऋषी तुझ्याबद्दल काय बोलू मित्रा??? तुझं नाव ऋषी कोणी ठेवलं हाच मोठा प्रश्न आहे.  इतकं थकून सुद्धा सगळ्यांनी दाखवलेल्या उत्साहाला सलाम आहे 
आपले पूर्वज माकडचं होते 
       पुन्हा  दुसऱ्या दिवशी त्याच उत्साहाने सकाळी "पेमगिरी " येथील  कित्येक एकरवर पसरलेल्या वडाच्या झाडास भेट दिली तिथे प्रत्येकाने आपले पूर्वज माकडच होते ह्याचे उत्तम पुरावे देखील दिले. तिथे धमाल मस्ती करून परत गाडीवर बसून सोमवारी संध्याकाळी स्वगृही परतलो. 
"वृक्षवल्ली आम्हा सोयरे" 

       

Sunday, 27 August 2017

पावसाळा आणि कर्नाळा जुळून आलेला एक योगायोग (TREK TO KARNALA FORT)

                "जंगलवाट हीच आपली पाऊलवाट" हेच जगण्याचं उद्धिष्ट समजून सुरु असलेला प्रवास ह्यावेळी कर्नाळ्यापाशी येऊन थांबला. खरंतर कुठे जावं हा प्रश्न होता कारण आमचा मित्र सागर आजारी असल्यामुळे मी आणि उर्मिला आम्ही दोघेच जण स्वारीला तयार होतो म्हणून त्याने केलेला आणि उर्मिलाने न केलेला असा एखादा ट्रेक करावा असं ठरलं. जवळपास चा ट्रेक म्हणून कर्नाळ्याची निवड झाली. 

        अखेर रविवार चा दिवस उजडला गाडी घेऊन जायचं ठरल्यामुळे उर्मिला सकाळी  ८.३० च्या सुमारास ट्रेन ने अंबरनाथ ला आली तिथून आमचा प्रवास सुरु झाला. पाऊस असल्याकारणाने तशी ४० कि.मी च्या वेगानेच प्रवास चालू होता. आठवडाभर पाऊस नव्हता म्हणून उर्मिला म्हणत होती "माझी देवाकडे प्रार्थना आहे कि रविवारी थोडातरी पाऊस असावा" पण तिच्या प्रार्थनेत इतकी ताकद असेल असं मला कधीच वाटलं नव्हतं. कारण प्रवासाच्या सुरुवातीपासून अगदी घरी पोहचेपर्यंत १ सेकंदही पावसाने विश्रांती घेतली नव्हती.


            "जिंदगी एक सफर है सुहाना यहा कल क्या हो किसने जाना" अशी गाणी गात आमचा प्रवास चालू होता. सुमारे ९.३० च्या दरम्यान आम्ही पनवेल पाशी पोहचलो. नाश्ता करण्याच्या उद्देशाने आम्ही पनवेल कडून अलिबाग च्या दिशेने जाणाऱ्या रस्त्याला वाटेवर नाश्ता करण्यासाठी थांबलो पाऊस उसंत घेत नसल्यामुळे वेळ वाया न घालवता पुढे जायचं ठरवलं. समोर कर्नाळा दिसायला लागलाच होता तेवढ्यात समोर एक संकट सुद्धा नजरेस पडलं सुमारे १० कि.मी पुढे अंतरावर एक ट्रकचा अपघात झाला होता त्यामुळे ट्राफिक जॅम होतं.
 
      वर दिसणारा कर्नाळा किल्ला आणि समोरील ट्रॅफिक
 एकदा मनात विचार आला होता कि गाडी इथेच लावून चालत जावं पण मग म्हंटल बाईकच आहे बाजूने वाट काढून जाऊ असं म्हणून आम्ही पुढे जायचा निर्णय घेतला. सुमारे २० मिनिटाच्या प्रवासाला एक तास लावून आम्ही १०.५० च्या सुमारास कर्नाळ्याच्या पायथ्याशी पोचलो.
कर्नाळा पक्षी अभयारण्याचे प्रवेशद्वार
            प्रवेशद्वारापाशी सगळ्या पावत्या फाडून आम्ही आत प्रवेश केला. सुमारे १ किमी पर्यंत पक्षी अभयारण्य असल्यामुळे तिथपर्यंत थोडी गर्दी दिसली पुढे गर्दी विरळ होत गेली. पक्षी अभयारण्य सोडल्यावर आपल्याला लगेचच जंगलात प्रवेश केल्याची जाणीव होते.

               गर्दी नसल्यामुळे शांतता अनुभवत आम्ही आमची पायपीट चालू ठेवली. थोडंसं पुढे गेल्यावर वाटेवर  एक झरा दिसला तिथेच थोडसं फ्रेश झालो आणि पुढे चालू लागलो कारण मागून गर्दीचा आवाज येत होता पुढे गेल्यावर जंगलाचा प्रत्यय आलाच कारण बाहेर पाऊस असताना सुद्धा घनदाट झाडीमुळे आमच्यापर्यंत त्याचा मागमूस हि नव्हता.
वाटेवरील झरा
           निसर्गाबाबतच्या गप्पा मारत मारत आम्ही रुळलेल्या वाटेने आमचा प्रवास चालूच ठेवला होता. कर्नाळ्यातील पाऊलवाटेवर दिसणारी महाकाय वृक्ष हिच ह्या जंगलाची शान म्हणावी लागेल कारण ह्याच भव्य दिव्य वृक्षाची दूरदूर खोलवर रुजलेली मुळे व त्याच मुळांनी घट्ट धरून ठेवलेली ती माती ज्यामुळे आजही गडावर जाण्यास हि वाट सुरक्षित आहे.
               ही वाट पार करून आता आम्ही गडाच्या समोर होतो. पाऊस असल्याकारणाने थकवा जाणवला नाही पण समोर दिसणारा सुळका हा आमचं लक्ष वेधून घेत होता.  गो. नि. दांडेकरांच्या "जैत रे जैत" मुळे अधिक प्रसिद्ध झालेला हा लिंगोबाचा डोंगर.  आजूबाजूला असणारी हिरवळ व समोर दिसणारा लिंगोबाचा डोंगर हे अप्रतिम दृश्य कॅमेरात कैद केलं व गडाच्या दिशेने प्रस्थान केले
लिंगोबाचा डोंगर 
         आता काहीसा रस्ता हा सपाटीचा होता त्यामुळे थकायचा काही प्रश्न नव्हता आता आमच्या चालीचा वेगसुद्धा वाढला होता . थोड्याच वेळात पुढील चढण नजरेस आली ती चढण सुरु व्हायच्या अगोदर उजव्या बाजूस देवीची एक घुमटी आहे तेथूनच आपण दुर्गद्वारात  पोहोचतो. तिथेच देवीचे दर्शन घेतले.  समोर विश्रांतीसाठी जागा होती पण बसायची इच्छा नव्हती कारण आता आमचं ध्येय आम्हाला खुणावत होतं. 
देवीचे छोटेखानी देऊळ
             आमच्या वेगाने आम्ही आमच्या लक्ष्याचा पाठलाग करत होतो आणि आता समोर नजरेस होता तो इतका वेळ आमचं लक्ष वेधून घेत असलेला  लिंगोबाचा डोंगर व डाव्याबाजूस गडाचे प्रवेशद्वार. प्रवेशद्वार इतक्या वर्षांनंतरसुद्धा त्याच थाटात उभे आहे ह्यातून प्रवेश करताना आजही स्वराज्यात प्रवेश करतानाचा अनुभव येतो.

       डाव्या बाजूस प्रवेशद्वार व उजव्या बाजूस असलेला सुळका
       ह्या प्रवेशद्वारातून आत प्रवेश केल्यावर समोरच गडाच्या इतिहासाची नोंद दिसते. गडाचा इतिहास पाहता छत्रपती शिवाजी महाराजांनी कर्नाळा किल्ला यवनांकडून जिंकून स्वराज्यात सामील करून घेतला व ह्या किल्ल्याचे  किल्लेदार म्हणून स्वातंत्रवीर वासुदेव बळवंत फडके ह्यांचे आजोबा म्हणजेच अनंत रामचंद्र फडकेह्यांची निवड केली 
गडाचा इतिहास
                  प्रवेशद्वारातून थोडं  पुढे गेल्यास डाव्या बाजूस एक वाडा व समोर साधारण  ४० ते ५० मीटर उंच सुळका नजरेस भरतो.  त्याच्या तळाशी असलेले पाण्याचे साठे हे सुमारे १२-१३ व्या शतकात बनवलेले आहे ते आजही आपल्याला  सुस्थितीत पहायला मिळतात . आता पर्यटकांच्या  सुरक्षेसाठी म्हणून तिथे लोखंडी जाळ्या बसवण्यात आल्या आहेत.

गडावरील पाण्याचा साठा
              काही पाण्याच्या टाक्या ह्या पर्यटकानी बाटल्या कचरा टाकून खराब केल्या आहेत पण त्यातील दोन टाक्यांमध्ये पिण्यायोग्य पाणी उपलब्ध आहे. आजूबाजूचे काही इमारतीचं अवशेष आजही आपलं लक्ष वेधून
घेतात. खरंच मनात विचार येतो कि आजकालच्या इमारती २५ वर्षे टिकल्या तरी आपण नशीब समजतो आणि इतिहासातील गोष्टी वादळ, वारा, पाऊस ह्या सगळ्यांचा मारा सहन करत आजही त्याच दिमाखात उभ्या आहेत.
गडावरील इमारतीचे अवशेष
                थोडं पुढे गेल्यावर कर्नाळ्याची तटबंदी नजरेस पडते व तिथून खाली पाहिल्यास आपल्याला आपल्या उंचीचा अंदाज येतो. तेथे थोडावेळ फोटो काढून आम्ही आमच्या पारतीच्या वाटेला लागलो कारण मागून गर्दी वाढतच होती. ३ वाजले असल्याकारणाने एव्हाना भूक सुद्धा लागली होती गडावरून खाली पाहिल्यावर लक्षात आलं कि सकाळचं ट्राफिक मोकळ झालं आहे ते पाहून आम्ही सुटकेचा निश्वास सोडला
  परतीच्या वाटेवरील एक दृश्य
            वाटेवर एक आडोसा पहिला आणि आमच्याकडे असलेले  खाण्याचे पदार्थ बाहेर काढले व खायला सुरुवात केली. उतरताना वाट निसरडी होती त्यामुळे हळूहळूच चालावं लागणार होतं हे आम्हाला ठाऊक होतं कारण वरुणराजाची कृपादृष्टी आमच्यावर जरा जास्तच होती.
परतीच्या वाटेवर होणारी कसरत
           एकमेकांना हात देत देत आम्ही सुमारे सव्वाचार च्या सुमारास गडाचा पायथा गाठला व सकाळच्या ट्राफिकची भीती मनात ठेवून आम्ही सगळ्यात आधी पनवेल सोडायचा निर्णय घेतला. सुमारे ५ च्या सुमारास आम्ही शिळफाट्याला पोहोचलो आणि आश्चर्य म्हणजे तिथे अजिबात ट्रॅफिक नव्हतं तेव्हा मी उर्मिलाला म्हणालो उर्म्या रस्ता चुकलो  तर नाही ना ग??  तेव्हा ती पण हसली. कारण शिळफाट्याला ट्रॅफिक न लागणं हा सुद्धा एक चमत्कारच आहे.
         आता भूक लागली असल्याकारणाने आणि आम्ही  वेळेतच असल्याने लगेच जवळच प्रसिद्ध असलेल्या कोकणकींग हॉटेल मध्ये जेवायला गेलो. चिंब भिजल्यामुळे माझी अवस्था बघण्यासारखी होतो. मी अक्षरशः कापत होतो. वेटर ने आम्हाला विचारलं काय देऊ??? तेव्हा आम्ही त्याला मस्करीत बोललो जे गरम असेल ते दे. तिथे पोटभर जेवलो.  तरीही बाहेरचा पाऊस काही थांबायचं नाव घेत नव्हता. मग सगळं सामान बागेत ठेवलं व थेट उर्मिलाचं घर गाठलं आणि घरी पोचल्या पोचल्या उर्मिलाच्या आईला म्हंटल "पाणी नाही दिल तरी चालेल पण चहा द्या"
       त्यांनी बनवलेला तो चहा म्हणजे स्वर्गसुख होत त्यासाठी काकू तुमचे खूप खूप आभार.
तो चहा घेतला. थोड्या गप्पा मारल्या आणि मी माझ्या घरच्या वाटेला लागलो. अशाप्रकारे हा ट्रेक यशस्वीरीत्या पूर्ण झाला. उर्मिला तुझ्या  इच्छाशक्तीवरच हा ट्रेक पूर्ण झाला आहे. त्यासाठी तुझे आभार. नेहमी अशीच तयार रहा आणि  सागर  मित्रा लवकर बरा हो.
अजून बरंच काही बाकी आहे!!!.
चला आत्तापुरती विश्रांती घेतो पुन्हा लवकरच भेटूत....
चिंब भिजलेले...  

Friday, 11 August 2017

स्वराज्याचे वैभव किल्ले सुधागड (SUDHAGAD FORT)

         ऑगस्ट महिन्यातला पहिला रविवार म्हणजेच FRIENDSHIP DAY. ह्या दिवसाचं औचित्य साधून मी आमची झाशीची राणी उर्मिला आणि आमचा बॉडी बिल्डर सागर आम्ही तिघांनी मिळून गेल्यावर्षीप्रमाणेच कुठेतरी ट्रेक ला जायचं ठरवलं. दोन गाड्या आणि तीन जण  मग आम्ही आजून कोणी येतंय का त्याचा शोध घेऊ लागलो. तेव्हा उर्मिला चा एक मित्र सुमित येण्यासाठी तयार  झाला. दोघांकडेही गाडी असल्यामुळे आम्ही थोडा लांबचा पल्ला गाठायचा विचार केला. बऱ्याच विचारांनंतर एका ठिकाणांवर शिक्कामोर्तब झालं ते म्हणजे किल्ले सुधागड. रायगड जिल्ह्यात असलेला सुधागड मुंबईपासून सुमारे १२५ किमी दूर व अष्टविनायक मधील एक पाली येथील बल्लाळेश्वर गणपतीच्या जवळ असलेला हा गड. त्यामुळे LONG DRIVE, देवदर्शन व ट्रेक अशा तिन्ही गोष्टी एकाच दिवशी करण्याची चांगली संधी चालून आली होती.
  किल्ले सुधागड
        अखेर तो दिवस आला. सकाळी ६ वाजता उठून आम्ही निघायची तयारी करू लागलो. पावणे सातच्या दरम्यान आम्ही तिघेही घरातून निघालो. सुमित कळंबोलीवरून येणार असल्यामुळे आम्ही पनवेल मार्गे जायचा निर्णय घेतला. मी उर्मिला, सागर आणि सुमित आम्ही चौघे पहिल्यांदा कळंबोली ला भेटलो. सागर त्याच्या शरीरयष्टीप्रमाणे BULLET घेऊन आला होता. सुमितशी ओळख करून आम्ही आमच्या प्रवासाला सुरुवात केली
         एव्हाना ७.३० वाजले होते. ट्राफिक वाढायच्या आत आम्ही पुढे जायचा निर्णय घेतला. कळंबोलीवरून पनवेल सोडून आम्ही कर्जत च्या दिशेने प्रवास सुरु केला. मधेच एका टोल नाक्यापाशी पोचल्यावर समजलं कि पुढे एका कंटेनरचा अपघात  झाल्यामुळे पुढील वाहतूक बंद करण्यात आली आहे. आता आमच्या समोर खरंच मोठा प्रश्न होता कि जायचं कसं?  पण ते म्हणतात ना "लहरों से डर कर नौका पार नहीं होती,कोशिश करने वालों की कभी हार नहीं होती" आम्ही लगेचच GOOGLE MAP च्या साहाय्याने पर्यायी मार्ग शोधून काढला. त्यामुळे आमचे जवळपास २०-२५ किलोमीटर वाढत होते पण जायचं तर होतच त्यामुळे तिकडून जायचा निर्णय घेतला.  इथेच आम्हाला ९ वाजले होते अजून जवळपास पुढे ७० किमी चा प्रवास बाकी होता. आता वेळ वाया न घालवता आम्ही नॉन स्टॉप आमचा प्रवास चालू ठेवला.  मध्येच थोडासा पाऊस लागला आम्ही बरोबर १०.३० च्या सुमारास पाली च्या आगोदर नाश्ता करायला विसावा घेतला. तिकडून योग्य रस्ता  विचारून थेट सुधागड चा पायथा गाठायचं ठरवलं. वाटेत बल्लाळेश्वराचे मंदिर लागले. आधी ठरल्याप्रमाणे आम्ही आधी दर्शन घेऊन मग गड चढणार होतो पण उशीर झाल्यामुळे येताना दर्शन घ्यायचं ठरवलं. पालीवरून पाच्छापूर गावात जायला सुमारे अर्धा तास लागतो आणि हाच सुधागडचा पायथा.

          पाच्छापूर गावातील भातशेती 
         बरोबर माध्यमाच्या वेळी आम्ही पायथ्याशी पोचलो वेळ वाया न घालवता आवरा आवर करून आम्ही गड चढायला सुरुवात केली. श्रावण महिना असल्यामुळे पावसाचा काही भरवसा नव्हता. त्यात दुपारी बारा वाजताचे   ऊन पण हिम्मत एकवटवून गप्पा मारत मारत आम्ही आमची वाट धरली. समोर सुधागड खुणावतच होता. पाऊलवाटेने जाता-जाता आम्हाला डाव्या हाताला काही ऐतिहासिक अवशेष नजरेस पडले ते पाहून आम्ही पुढे निघालो हळू हळू आम्ही जंगलात प्रवेश करायला सुरवात केली होती.

                 थोडे पुढे गेल्यावर एक भगव्या रंगाची शिडी दिसली. माझ्या मते काही वर्षांपूर्वी ह्या गडाचा हा एक भाग रोमांचकारी असावा.  पण आता शिडी लावून त्यातली सगळी मजाच पुरातत्व खात्याने घालवून टाकली आहे पण असो नवख्या ट्रेकर साठी शिडी हवीच. आजही जुनी शिडी त्याच ठिकाणी आहे. थोडेसे  पुढे गेल्यावर आम्हाला दोन बुरुज नरजेस पडले. उर्मिलाला धीर देण्यासाठी मी म्हंटल ते बघ उर्मिला आला गड. तिच्यात पण अचानक आत्मविश्वास आला. आता चालण्याचा वेग वाढला होता.  पुढे दृष्टीक्षेपात आले ते दोन्ही बाजूला बुरुज व मध्ये जाण्यासाठी असलेली प्रशस्त वाट.
       महादरवाजाकडे जाणारी वाट  
               हि वाट आपल्याला थेट महादरवाज्यात घेऊन जाते. महादरवाजा आला म्हणजेच गडाचा विस्तार चालू झाला होता. वरून  उन्हाचा दाह वाढत असला तरी आता आम्हाला कशाची पर्वा नव्हती पण  पाणी पिऊन पिऊन पाणी संपायची वेळ आली होती. एका दगडातून पाणी पाझरताना दिसलं पण भरायचं कसं हा प्रश्न होता.  तिथे सुमितने डोकं वापरून एका पानाच्या सहाय्याने पाणी भरून घेतलं. व पुढील प्रवासाला लागलो 
 
                थोडं पुढे गेल्यावर उजव्या बाजूला सुधागड किल्ला आणि डाव्याबाजूला खाली पाच्छापूर गाव नजरेस पडलं. आमच्याकडे वेळ कमी असल्यामुळे आम्ही फोटो काढून चालत राहिलो आता चढाईला सुरुवात झाली होती.जंगलवाट चालू होती आजूबाजूला पक्षांची किलबिल कानावर पडत होती. असंख्य फुलपाखरे जंगलातल्या रानफुलांवर, झाडांभोवती सतत भिरभिरत होती आम्ही खऱ्या अर्थाने निसर्गात वावरत होतो.


      
  
          असंच गप्पा मारत मारत आम्ही आता गडावर प्रवेश केला. समोर भव्य पठार नजरेस पडलं ते पाहून असं वाटलं जणू आमच्यासाठी निसर्गाने हिरव्या रंगाचा गालिचा अंथरला  आहे. ते चित्र कॅमेरात घेऊन आता गडावरील वास्तू पाहण्यास सुरुवात केली.

हिरवा गालिचा अंथरलेले सुधागड चे पठार
                 प्रथम नजरेस पडला तो पंत सचिवांचा वाडा. पंत सचिवांचा वाडा हा संपूर्ण लाकडी बांधकामात तयार केलेला आहे आजही  काही लोक तेथे वास्तव्य करतात. गडावर आलेल्या पर्यटकांची जेवणाची रहाण्याची सगळी सोय हि पंत सचिवांच्या वाड्यावरच होते. आम्हाला पोचायला उशीर झाल्यामुळे जेवण संपल होत पण आम्ही त्यांना पोहे बनवण्याची विनंती केली. 

           पंत सचिवांचा वाडा 
           तोपर्यंत आम्ही पुढे जाऊन भोराई देवीच्या दर्शनाचा लाभ घेतला. भोराई देवीचं देऊळ आजही त्याच थाटात उभे आहे देवळाबाहेर पुरातन काळातील शिल्प आजही इतिहासाची साक्ष देतात. 



   भोराईदेवीचे देऊळ 
देवळाबाहेरील पुरातन अवशेष 

       मंदिराच्या डाव्या बाजूला भव्य तलाव नजरेस पडतो व  समोर सरळ चालत गेल्यास समोर तैलबैला आपल्या डोळ्यांचे पारणे फेडतो. इतका सुंदर निसर्ग समोर असताना पार्टीचा विचार मनातसुद्धा येत नाही पण वेळेचे बंधन असल्याकारणाने फक्त फोटोवर समाधान मानून आम्ही परत वाड्याच्या दिशेला लागलो. परतत असताना डाव्या बाजूला एक शंकराचे देऊळ सुस्थितीत पाहायला मिळाले कदाचित त्या देवळाची डागडुजी गावकऱ्यांनी केली असावी 
गडावरील तलाव
सुधागडावरून दिसणारा तैलबैला
          भूक लागल्याकारणाने वाड्यात जाऊन प्रथम पोहे खाल्ले व पारतीच्या प्रवासाला सुरवात केली. एव्हाना सव्वाचार वाजले होते आम्ही आता कसलाच विचार न करता सरळ पायथा गाठायचं ठरवलं कारण अजून  बल्लाळेश्वराच्या देवळात जायचं होत.      
       पाच वाजता आम्ही गडाच्या पायथ्याशी पोचलो आणि जमेल तितक्या लवकर मंदिरापाशी पोचायचं ठरवलं सहा वाजता पाली  गणपतीचं दर्शन घेतलं. 
 गणपती बाप्पा मोरया !!!
     उर्मिला आणि सुमित ने ठरवल्याप्रमाणे येताना आम्ही 5 STAR म्हणजेच पंचतारांकित हॉटेल मध्ये गेलो त्यांनी दिलेल्या ह्या मेजवानी साठी उर्मिला आणि सुमित चे खूप खूप आभार. हि TREAT आम्ही आयुष्यात कधीच विसरू शकत नाही. पोटभर जेवून आम्ही ९ वाजता खोपोलीतुन घरच्या वाटेला लागलो. उशीर तर झाला होताच पण आरामात प्रवास करत आम्ही रात्री १२ च्या सुमारास घरी पोचलो 
FRIENDSHIP DAY PARTY IN FIVE STAR HOTEL
          वेळ किती लागला ह्याने काहीच फरक पडत नाही वेळेचा सदुपयोग किती केला हे महत्वाचं. आणि माझ्या आयुष्यात फिरण्यापेक्षा आणखी महत्वाचं काय असू शकत??
             FRIENDSHIP DAY इतका अविस्मरणीय असेल असं कधीच वाटलं नव्हतं. ह्यासाठी माझ्या सर्व मित्रांना धन्यवाद तर नक्कीच नाही म्हणणार पण अशीच तयारी दाखवा आपण नेहमी अशा ठिकाणांना भेट देत राहू.
 लवकरच भेटूत तोपर्यंत GOOD BYE.........

Saturday, 22 July 2017

अंधारबन - एक जंगलवाट (Andharban Jungle Trek)

       गेल्या महिन्याभरात एकही रविवार घरी बसलो नव्हतो आणि आराम करायचा विचार मनाला स्पर्श सुद्धा करत नाही. कारण आजूबाजूला असणारा सह्याद्रीचा परिसर. सृष्टीसौंदर्य इतक्या जवळ असतानासुद्धा घरी बसणं हे वेडेपणाचं लक्षण आहे म्हणून पुढचं लक्ष्य घेऊन पुण्याच्या दिशेने प्रवास चालू केला ध्येय होतं अंधारबन.
           दिवस शनिवारचा होता. पुण्याला जायचं हे मुंबईकरांसाठी काही नवीन नाही म्हणून ऑफिसवरूनच थेट जायचं ठरवलं आणि ४.२५ ची प्रगती पकडली. मुक्काम होता संदीपा आणि चेतन च्या घरी. खरंतर त्यासाठीच जास्त उत्सुक होतो कारण माझ्यामते मी संदीपा चेतन ह्यांना कधी पाहिलं नव्हतं पण अचानक ग्रुपवर फोटो टाकल्यावर संदीपाचा मेसेज आला मी अजिंक्य ला ओळखते. आपण एकत्र ट्रेक केलेला. तेव्हा मी त्या ट्रेक चे फोटो पाहिल्यावर लक्षात आलं हो आपण भेटलो आहोत. विसरण्यासारखी ही व्यक्तिमत्व नाहीयेत पण तरीही बरेच वर्ष झाल्यामुळे नावानुसार लक्षात नाही राहिली पण चेहऱ्याने नक्कीच ओळखलं असतं. संदीपा चेतन ह्याचा कमी शब्दात परिचय करायचा झाला तर "दुनियादारी सोडून दुनियेच्या दारी जोडीने निघालेली स्वारी". थोडक्यात सांगायचे तर जग फिरायचं स्वप्न उराशी बाळगून निघालेले प्रवासी जोडपं.
                    शनिवारी रात्री सुमारे ९ वाजता आम्ही एकत्र भेटलो रात्र गप्पा मारण्यात आणि दुसऱ्या  दिवशीच्या तयारीत गेली सकाळी ५ वाजता उठायचं होतं म्हणून शेवटी रात्री साडेबारा वाजता झोपलो सकाळी उठलो. ६ वाजता गाडी बरोबर दारात उभी होती. आम्ही सुद्धा सकाळी  तयारीतच होतो त्या गाडीतून च आमचा सहावा हिरो आला. तो म्हणजे विवेक. पुणेकरांकडे विनोदाची खाण असते हे आम्हाला ह्याला भेटल्यावर च कळलं. जास्त वेळ वाया न घालवता आम्ही ६ जण पटकन गाडीच्या दिशेने गेलो एव्हाना ६.३० झाले होते. प्रवास सुमारे २ तसाचा होता म्हणून वाटेतच नाश्ता करून घेतला. सकाळी ट्रॅफिक नसल्याकारणाने आम्ही वेळेतच होतो. ताम्हिणी घाट लागल्यावर उजव्या बाजूस मुळशी धरण त्यावर गर्द झाडीमध्ये लपलेली डोंगराई पहायला मिळाली. गाडीतूनच ती न्याहाळून आम्ही ९ च्या सुमारास अंधारबनाच्या पायथ्याशी पोचलो.
पायथ्याचे गाव पिंप्री
     अंधारबनचं पायथ्याचे गाव पिंप्री. जेवणाची नाश्त्याची आणि गाईडची सोय आगोदरच केल्यामुळे काळजी करण्याची काही गरज नव्हती. गावात गेल्यावर गाईड आमची वाट पाहतच होता. गाईडच नाव तुकाराम त्याच्याकडे जेवणाची सोय असल्याने त्यांनी स्वयंपाक सगळा तयार करून ठेवलेला. आम्ही खाली बऱ्यापैकी फ्रेश झालो आणि ९.३० च्या सुमारास ट्रेक ला सुरवात केली

          अंधारबनची ओळख करून द्यायची झाली तर दिवसाढवळ्यासुद्धा ज्या वनात अंधार असतो तेच हे अंधारबन. घनदाट अशा या जंगलाने पावसाळ्यात हिरवागार गालिचा पांघरला होता व साथीला धबधबे तर होतेच. वाट चांगलीच मळलेली असल्यामुळे चुकण्याची शक्यता तशी कमीच होती पण आजकाल वाढत्या पर्यटकांमुळे बरेच रस्ते तयार झाले आहेत आम्हाला तर सुरवातीलाच एक ग्रुप चुकलेल्या वाटेने प्रवास करताना दिसला म्हणूनच आशा जंगलात हरवण्यापेक्षा वेळीच गाईड केलेला केव्हाही उत्तम. ह्या ट्रेकची वाट सांगायची झाली तर आपण पुण्यातील पिंप्री गावातून चालायला सुरुवात करतो आणि अंधारबन च्या जंगलातून भिरामार्गे थेट कोकणात उतरतो. रविवारचा दिवस आल्याने गर्दीतर होतीच त्यामुळे आम्ही शांतता शोधत आमचा प्रवास चालू ठेवला होता. वाटेत बरेच सारे धबधबे लागले एक धबधब्यावर बरीच गर्दी होती कारण जवळपास तो वाटेतला त्यातल्या त्यात मोठा धबधबा होता. पण तिथे धमाल करणाऱ्या बऱ्याच कमी लोकांना माहिती असेल की त्याच धबधब्यावर तिथल्या ग्रामदेवतेच म्हणजेच वाघजाई देवीचं छोटंसं देऊळ होतं. तुकाराम दादांची ग्रामदेवता असल्यामुळे त्यांनी आम्हाला विचारलं की वर देवीचं देऊळ आहे पाहायला येणार का?? आमच्या सगळ्यांची पावलं मग देवळाच्या दिशेने वळली. देवीचं दर्शन घेतलं आणि पुढचा प्रवास चालू केला.

      वाघजाई मातेचं छोटेखानी देऊळ 
         वाटेत ३ झरे लागणार हे आम्हाला माहीत होतं आणि हेच ३ कठीण पट्टे आहेत ह्या वाटेतले. तसा पहिला झरा पूर्ण आत्मविश्वसने ओलांडला आणि आता आम्ही खऱ्या अर्थाने अंधारबनाच्या घनदाट जंगलात प्रवेश केला सकाळी ११ वाजता सुद्धा त्या अंधारात चालल्यावर कळलं की ह्याला अंधारबन का म्हणतात. त्या जंगलातली ती शांतता आणि आजूबाजूच्या वाहत्या पाण्याचा सांगीतिक आनंद घेत आम्ही चालत होतो. चेतन आपल्या GO pro ने व्हिडीओ घेत होता
प्रवेश अंधारबनातल्या जंगलाचा

 
      
जंगलमय प्रवास 
        तुकाराम दादांशी गप्पा मारत मारत आम्ही असेच दुसऱ्या झऱ्यापाशी येऊन पोहोचलो आणि हा आमच्या वाटेतला सगळ्यात काठीण पट्टा होता. बरेच ग्रुपचे लोक त्याठिकाणी रोप लावून प्रवाह ओलांडत होते.  आम्ही सुद्धा रोप घेऊन गेलो होतो पण पाऊस जास्त नसल्यामुळे त्याची काही गरज पडली नाही.  पण तो प्रवाह ओलांडताना भीती तेवढीच वाटत होती कारण समोरून वाहत येणाऱ्या पाण्याला कापून वाट ओलांडायची त्यात पाय ठेवण्याच्या दगडांवर तयार झालेले  शेवाळे आणि त्यावरून सरकणारे पाय ह्या सगळ्यांचा एकत्रित विचार करून पाउल पुढे टाकणं त्यामानाने कठीणच होतं.  पण आमच्या गाईडने ह्यात खरचं उत्तम मार्गदर्शकाची भूमिका बजावली त्यांनी व्यवस्थित सगळ्यांना प्रवाह ओलांडून दिला आणि इतर लोकांनासुद्धा व्यवस्थित मदत केली आणि त्यानंतर त्यांनी आम्हाला एक मोलाचा सल्ला दिला की नदी ओलांडताना कधीच पाण्याकडे बघायचं नाही. समोर बघायचं कारण वाहतं पाणी आपल्या मनात अजून भीती निर्माण करतं. ह्या मदतीसाठी आणि ह्या बहुमूल्य सल्ल्यासाठी मी खरंच त्यांचा आभारी आहे. आणि त्यांची ओळख आम्हाला जिच्यामुळे झाली ती म्हणजे माझी भाची दिशा. तिचे पण ह्यानिमित्तने मी आभार मानतो. कारण दिशामुळेच आम्हाला तुकाराम दादांसारखा योग्य दिशादर्शक लाभला. आपल्यापैकी कोणाला गाईड चा नंबर हवा असल्यास कंमेंटबॉक्स मध्ये मेसेज करावा. मदत नक्की मिळेल
 अंधारबनातला एकमेव अवघड पट्टा 

               हा झरा ओलांडल्यावर आम्ही थोडावेळ विश्रांती घेतली पण वेळेचं बंधन असल्याकारणाने परत पुढची वाट धरली. एव्हाना १२ वाजत आले होते खरंतर सरळ वाट असल्यामुळे दम लागण्याचा काही प्रश्न नव्हता. पण पोटपूजेची ओढ लागल्याकारणाने आता मी सुद्धा दादांना विचारलं की अजून जेवायचं ठिकाण यायला किती वेळ लागेल ते म्हणाले एक तासात आपण पोहचू  तसं ऐकून आमची पावलं वेगाने पडायला सुरुवात झाली थोडावेळ चालल्यावर आम्ही जंगलातून बाहेर आलो आणि प्रवेश केला तो म्हणजे रायगडमध्ये.
रायगड जिल्ह्यात प्रवेश करतानाचा तो क्षण   
विस्तीर्ण पठार 
        समोरच एक विस्तीर्ण पठार नजरेस पडलं तिथे बरेच जण जेवणाचा आस्वाद घेत होते. आम्ही सुद्धा तिथेच जेवायचं विचार केला पण तुकाराम दादा म्हणाले थोडं पुढे चला माझं घर आहे. आपण तिकडे जेवायला जाऊ. त्याच ऐकून आम्ही आमची पायपीट चालू ठेवली व त्यानंतर ह्या संपूर्ण वाटेत लागणाऱ्या एकमेव गावात म्हणजेच हिरडे गावात प्रवेश केला. आणि तिथे तुकाराम दादांच सुंदर घर होत. इतक्या उंचीवर अशा भारी ठिकाणी जेवायला मिळेल असा विचार आम्ही स्वप्नातसुद्धा केला नव्हता .
तुकाराम दादांचे टुमदार घर विश्रांतीचे  एकमेव ठिकाण

                  बऱ्याच वेळेनंतर आम्ही तिकडे खऱ्या अर्थाने विश्रांती घेतली आणि झुणका भाकरी डब्यातून बाहेर काढली आणि बरोबर त्याच वेळी बाहेर मुसळधार पावसाला सुरवात झाली आणि आमच्या सगळ्यांच्या मनात एकच विचार आला की तुकाराम दादांचा घरी जेवायला आणायचा निर्णय योग्य होता. इतक्या वेळेनंतर काहीही मिळालं असतं तरी ते छान वाटलं असतं आणि त्यात आमच्याकडे झुणका भाकरी आणि श्रीखंड होते. असं सगळं अन्नग्रहण करून परतीची वाट धरली

झुणका भाकर आणि श्रीखंड  
         आता सगळा उतार होता पण खरी परीक्षा आताच होती कारण पावसामुळे सगळी वाट निसरडी झाली होती. तरीही पावलं जपून टाकत आजूबाजूच्या जंगलातल्या फुलं फळं वनस्पती न्याहाळत व समोरील  निसर्गाचा आनंद घेत एकमेकांना मदतीचा हात देत हळू हळू उतरत होतो.

    

   
        विवेक हि आमच्यातली एकमेव अशी व्यक्ती होती जिने काही गोष्टी गंभीरपणे जरी सांगितल्या तरीही आम्हाला त्यात विनोदच दिसायचा पण ह्यात आमची काहीच चूक नव्हती कारण तसं वातावरण आमच्यात त्यानेच जागृत करून ठेवलं होतं.  विवेकच्या मते कुठून ही खाली उतरायला अजून एक दीड तासच लागणार होता. खरंतर आम्हाला माहिती होतं किती वेळ लागू शकतो ते, पण इतर लोक जे विवेकच्या तोंडून हे ऐकायचे ते कदाचित आपली मानसिक तयारी करून ठेवत असतील असं आम्ही गृहीत धरून चालत होतो. अशीच हसवेफसवेगिरी करत आम्ही दुपारी  ४.३० च्या सुमारास भिरा गावात पोचलो.

ध्येय गाठल्याचा आनंद प्रत्येकाच्या चेहऱ्यावर 
                 गावात गाडी आमची वाटच पाहत होती.  मी विचार केलेला ८ च्या ट्रेन ने परत येईन पण ताम्हिणी घाटातलं ट्रॅफिक बघितलं आणि ऑफिस मध्ये फोन करून सांगितलं की मी उद्या नाही येऊ शकत पण हा कॉल जरा जास्तच विनोदी झाला.  त्याबद्दल मी जास्त काही सांगू शकत नाही मला तर आत्तापण फक्त चेतनचं हसणच आठवतंय. पण एक गोष्ट नक्की सुट्टी टाकल्यानंतर मी खुश होतो कारण मला संदीपा चेतन सोबत अजून एक दिवस मिळणार होता. त्यामुळेच कि काय घरी पोचण्याची जास्त ओढ लागलेली पण पुण्याचं ट्रॅफिक अक्षरशः अंत पाहत होतं .
     अखेर रात्री १०- १०. ३० च्या सुमारास आम्ही संदीपा चेतन च्या घरी पोचलो. पुण्यातला एक भन्नाट ट्रेक संदीपा चेतन सारख्या व्यक्तीबरोबर करायला मिळाल्यामुळे त्याचा आनंद काही औरच होता. ह्या सगळ्या आठवणी घेऊन दुसऱ्यादिवशी पुन्हा मुंबईच्या वाटेला लागलो.
      हा प्रवास इथेच संपला पण आपण पुन्हा लवकरच भेटूत नव्या ठिकाणासोबत...
 कारण घरी बसणं आपल्या रक्तात नाही!!! 
 ते म्हणतात ना... 
"अखंड उत्साह, शोधक नजर, वक्तृत्व आणि प्रवासाची विलक्षण हौस हे सगळे गुणविशेष व्हिटॅमिनच्या गोळ्या खाऊन येत नाहीत."